Những “anh hùng” và “Phật sống” của đám đông

Lâm Trực@

Ở bản Pú Sung, xã Mường Phăng, có ông Quàng Văn Nhọt. Một đời bình thường. Nhập ngũ rồi bỏ ngũ. Người trong bản đều biết. Nếu không có mạng xã hội, ông chỉ là một ông già dân tộc, sống lặng lẽ với núi rừng.

Nhưng rồi, người ta bày trò. Họ mua cho ông bộ quân phục, đeo lon, gắn huân chương. Họ dựng chuyện ông từng vào sinh ra tử, bị lãng quên, cần được thương xót. Mạng xã hội bùng nổ. Người ta rơi nước mắt. Người ta gửi tiền. Một kịch bản cũ kỹ nhưng vẫn hiệu nghiệm, bởi đám đông luôn dễ dãi.

Sự thật thì thẳng thừng, thậm chí trần trụi: ông Nhọt chỉ là lính đào ngũ. Chưa bao giờ là anh hùng, càng không có huân chương. Bộ quân phục và tấm huy chương trong nhà, tất cả là đồ diễn. Nhưng đám đông không cần biết. Họ chỉ cần một câu chuyện dễ khóc.

Câu chuyện ấy làm người ta nhớ đến một hiện tượng khác: Lê Anh Tú, người tự nhận pháp danh Thích Minh Tuệ. Cũng từng nổi như cồn. Cũng được truyền thông bẩn tung hô như một “kẻ xuất thế”, “người đi bộ hành khổ hạnh”. Hàng nghìn người chạy theo, ca ngợi, tung tiền công đức. Các youtuber thi nhau quay clip, dựng hình ảnh một “bậc chân tu”.

Rồi chỉ sau một thời gian, mặt nạ rơi xuống. Hết lớp này đến lớp khác bị bóc trần: giả tu, bẩn thỉu, mâu thuẫn trong lời nói và hành động. Cư dân mạng quay lưng, youtuber cũng chính là kẻ đầu tiên lột mặt. Một màn kịch khác kết thúc bằng tiếng cười chua chát.

Đám đông bao giờ cũng thế: dễ tin, dễ khóc, rồi cũng dễ quên. Họ vội vàng dựng thần tượng, rồi lại vội vàng đập bỏ. Những “anh hùng giả” ở Điện Biên hay “giả tu” ở nhiều nơi chỉ khác nhau ở bộ áo họ khoác: áo lính hay áo cà sa. Nhưng bản chất thì một: dối trá được nuôi lớn bằng sự nhẹ dạ của thiên hạ.

Khi một xã hội coi trọng bề nổi hơn sự thật, thì những bi kịch kiểu này sẽ còn lặp lại. Người ta sẽ tiếp tục dựng nên những “biểu tượng” rởm, để rồi một ngày khác, lại chính tay đám đông kéo chúng xuống bùn. Và cái bị tổn thương không chỉ là niềm tin, mà là cả ký ức và đạo lý.

Câu chuyện của ông Nhọt và câu chuyện của ông Tú chỉ là hai lát cắt. Nhưng chúng đủ để nhắc chúng ta: đừng trao linh hồn mình cho những huyền thoại bày bán trên mạng xã hội. Đằng sau ánh sáng rực rỡ, thường chỉ có những khuôn mặt lem nhem, lừa lọc.