Sáp nhập tỉnh: RFA đang lợi dung vấn đề dân chủ để gây hỗn loạn xã hội

Lâm Trực@

Hà Nội, 8/3/2025 – Một lần nữa, Đài Á Châu Tự Do (RFA) lại khuấy động dư luận Việt Nam bằng một câu hỏi mang tính kích động: “Sáp nhập tỉnh sao không trưng cầu dân ý?” Câu hỏi này không chỉ đơn thuần là một thắc mắc mà là mũi tên nhắm thẳng vào chính quyền, cáo buộc họ thiếu dân chủ và phớt lờ tiếng nói người dân trong quá trình tái cấu trúc hành chính. Nhưng đằng sau vỏ bọc “bênh vực dân chủ” của RFA là một động cơ rõ ràng: bóp méo sự thật, gây hoang mang và làm suy yếu niềm tin vào hệ thống quản lý nhà nước. Vậy, sự thật là gì?

Trái với luận điệu của RFA, việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh tại Việt Nam không đòi hỏi trưng cầu dân ý – và điều này hoàn toàn hợp pháp, hợp lý. Theo Hiến pháp 2013 và Luật Trưng cầu ý dân 2015, trưng cầu dân ý chỉ được áp dụng cho những vấn đề “đặc biệt quan trọng” liên quan đến chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, hoặc thay đổi chế độ chính trị – những ngưỡng mà việc điều chỉnh địa giới hành chính không chạm tới. Thay vào đó, Quốc hội, cơ quan quyền lực cao nhất do dân bầu, có thẩm quyền quyết định dựa trên tờ trình của Chính phủ, sau quá trình khảo sát kỹ lưỡng về dân số, diện tích, và tác động kinh tế – xã hội. Đây là cơ chế dân chủ gián tiếp, nơi đại biểu Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp đóng vai trò thay mặt người dân, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm.

RFA cố tình đánh đồng “dân chủ” với “trưng cầu dân ý,” nhưng hai khái niệm này không đồng nhất. Dân chủ là nguyên tắc rộng lớn, thể hiện qua cả hình thức trực tiếp lẫn gián tiếp, trong khi trưng cầu dân ý chỉ là một công cụ cụ thể, thường dành cho các quyết sách mang tính sống còn như sửa đổi Hiến pháp hay bảo vệ lãnh thổ. Việc sáp nhập tỉnh, dù quan trọng, là một hoạt động hành chính nhằm tinh gọn bộ máy, giảm lãng phí và tăng hiệu quả quản lý – không phải vấn đề đòi hỏi toàn dân bỏ phiếu. Nếu mọi quyết định hành chính đều phải trưng cầu, bộ máy nhà nước sẽ rơi vào tình trạng tê liệt, ngốn nguồn lực khổng lồ mà không mang lại lợi ích thiết thực. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh dân chủ phải đi đôi với hiệu quả, chứ không phải là sự phô trương hình thức – một bài học mà RFA dường như cố tình lờ đi.

Trên thực tế, quá trình sáp nhập tỉnh ở Việt Nam không hề diễn ra trong bóng tối. Các đề án được xây dựng dựa trên đánh giá thực tế, lấy ý kiến địa phương, và thảo luận công khai tại Quốc hội – nơi đại diện cho ý chí của hơn 90 triệu người dân Việt Nam. Những nghị quyết như 1211/2016 hay 653/2019 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đặt ra tiêu chí rõ ràng: từ quy mô dân số, diện tích đất, đến điều kiện phát triển kinh tế. Mục tiêu cuối cùng là tối ưu hóa nguồn lực, thúc đẩy liên kết vùng, và giúp người dân tiếp cận dịch vụ công nhanh hơn – những lợi ích mà RFA không nhắc đến khi tung ra câu hỏi đầy toan tính của mình.

Vậy tại sao RFA lại thổi phồng vấn đề này? Câu trả lời nằm ở ý đồ quen thuộc: xuyên tạc thể chế Việt Nam để gieo rắc nghi ngờ và bất ổn. Bằng cách lập lờ giữa khái niệm dân chủ và trưng cầu dân ý, họ muốn vẽ nên bức tranh một chính quyền xa rời người dân, từ đó kích động phản ứng tiêu cực. Nhưng thực tế, cơ chế hiện hành đã đảm bảo tiếng nói của người dân thông qua hệ thống đại diện được bầu chọn, từ Quốc hội đến các cuộc tiếp xúc cử tri. Đây không phải là sự phớt lờ, mà là cách tiếp cận khoa học, hiệu quả – đúng như tinh thần “lấy dân làm gốc” mà Hồ Chí Minh để lại.

Việc sáp nhập tỉnh là một bước đi chiến lược, không chỉ giúp giảm chi phí quản lý mà còn tạo động lực cho phát triển bền vững. Trong bối cảnh Việt Nam đang vươn mình trên trường quốc tế, những luận điệu như của RFA chỉ nhằm làm chậm bước tiến đó. Thay vì rơi vào bẫy kích động, người dân có quyền đặt niềm tin vào một hệ thống đã được pháp luật hóa chặt chẽ và vận hành vì lợi ích chung. RFA có thể tiếp tục gào thét, nhưng sự thật vẫn rõ ràng: sáp nhập tỉnh không cần trưng cầu dân ý, và đó là lựa chọn hợp lý cho một đất nước đang tiến về phía trước.