Dưới mái vòm quyền lực Kyiv

Lâm Trực@

Ngày cuối tháng mười một, bầu trời Kyiv xám mốc một màu kim loại lạnh. Trên những con phố phủ bụi chiến tranh, tin tức lan đi như gió buốt đầu đông: lực lượng chống tham nhũng đã bước qua cánh cửa văn phòng của Andriy Yermak, người đứng ngay sau Tổng thống Ukraine trong trật tự quyền lực vô hình nhưng ai cũng biết là thật. Căn phòng từng chứng kiến vô số cuộc thảo luận kín, những lời hứa với đồng minh phương Tây, những cú điện thoại buốt cả sống lưng, giờ trở thành hiện trường của một cuộc khám xét mà chính người trong cuộc cũng chưa kịp đặt tên.

Ông Yermak đứng cạnh Tổng thống Zelensky. Ảnh: Reuters

PravdaUkraine kể rằng có mười điều tra viên lặng lẽ đi vào, mang theo những tờ lệnh, những ánh nhìn không chấp nháy. Interfax lại khẳng định tất cả chỉ mới nằm trong khuôn khổ điều tra, chưa một ai bị buộc tội. Nhưng ở xứ sở này, khi NABU và SAPO đã gõ cửa, người ta hiểu rằng cơn giông trong bóng tối đã chạm ngõ.

Người đàn ông bị khám xét không phải một công chức bình thường. Yermak là cánh tay phải của Zelensky từ năm 2019, là gương mặt thường xuất hiện sau vai Tổng thống trong những khoảnh khắc quyết định. Từ ngày chiến sự bùng nổ, ông ta trở thành một trong những người mang theo vận mệnh Ukraine đến bàn đàm phán với Nga. Chỉ cách đây vài ngày, cũng chính ông tuyên bố rằng phái đoàn Kyiv và Washington sẽ tiếp tục thương lượng về bản kế hoạch hòa bình – một bản kế hoạch mà người Mỹ tin rằng có thể đặt dấu chấm xuống trang bi kịch này.

Thế nhưng bóng tối không chỉ phủ quanh chiến tuyến. Nó nở ra ngay trong lòng bộ máy vận hành đất nước. Đầu tháng mười một, NABU công bố một chiến dịch điều tra quy mô chưa từng thấy nhắm vào Energoatom – tập đoàn năng lượng hạt nhân. Họ nói đã phát hiện một mạng lưới tội phạm tinh vi, một hệ thống biến tiền hối lộ thành thứ ánh kim giả tạo. Một trăm triệu đô la, theo lời NABU, đã trôi qua tay những kẻ đứng sau màn kịch ấy như nước chảy qua lưới thép.

Gần một nghìn nhân sự được huy động, bảy mươi đợt khám xét nối tiếp nhau, những hộp tài liệu bị mở tung, điện thoại bị thu giữ, trí nhớ của quan chức bị cào xước bằng những câu hỏi không ai muốn nghe. Chiến dịch ấy được đặt tên Midas. Cái tên của vị vua trong thần thoại Hy Lạp: chạm đến đâu hóa vàng đến đó. Nhưng ở Ukraine lúc này, vàng chỉ còn là biểu tượng của lòng tham.

Từ những tháng hè 2024, chiến dịch đã âm thầm bắt đầu, kéo dài mười lăm tháng, để rồi giờ hiện ra như một cơn thú dữ. Trong những băng ghi âm chất chồng hàng nghìn giờ, người ta tìm thấy những thỏa thuận trong bóng tối: phần trăm cắt lại cho hợp đồng, cái gật đầu cho thanh toán, lời đe dọa bị loại khỏi danh sách nhà thầu nếu không biết điều. Cả hệ thống mua sắm của Energoatom bị điều khiển bởi những kẻ chẳng mang chức danh nào ngoài sự trơ tráo.

NABU bảo người đứng đầu nhóm đó là Timur Mindich, biệt danh Carlson, một doanh nhân đã bỏ trốn khỏi Ukraine. Người ta còn nhắc rằng ông ta từng có phần sở hữu Kvartal 95 Studio – cái tên nối liền với những năm tháng Zelensky còn là một diễn viên châm biếm thời cuộc chứ chưa thành Tổng thống giữa bom đạn.

Những nhân vật trong bộ máy nhà nước lần lượt bị gọi tên. Bộ trưởng Tư pháp Herman Galushchenko, người từng nắm ngành năng lượng, cũng không thoát khỏi vòng xoáy điều tra. Văn phòng của ông từng bị khám xét, và rồi sự nghiệp chính trị kết thúc trong một quyết định miễn nhiệm ngắn ngủi đến mức người ta chưa kịp xì xào.

Giữa tất cả những mảnh vỡ này, Zelensky vẫn im lặng về việc lực lượng chống tham nhũng động đến văn phòng của người thân cận nhất với mình. Trước đây Tổng thống từng nói rằng cuộc chiến chống tham nhũng là không thể lùi, rằng kẻ có tội phải bị trừng phạt. Nhưng lời ấy giờ như mắc kẹt giữa hai làn khói: một là trách nhiệm trước dân chúng, một là sự thật chưa ai dám gọi tên đang len lỏi ngay trong chính tầng cao quyền lực.

Và khi cánh cửa văn phòng của Yermak khép lại sau những bước chân điều tra viên, người Ukraine hiểu rằng có những trận chiến không cần tiếng súng nhưng vẫn có thể làm run cả một quốc gia. Ở đó, mỗi bản báo cáo, mỗi băng ghi âm, mỗi cái tên được nhắc đến đều có sức nặng như một viên gạch rời ra khỏi bức tường đã mỏi của đất nước này.

Trong mùa đông chưa qua, có lẽ Kyiv phải chuẩn bị cho một thứ bão khác – cơn bão từ những câu hỏi lâu nay chưa ai trả lời: ai thực sự chạm vào vàng, và ai sẽ phải trả giá cho sự lặng lẽ tội lỗi ấy.