Thời đại của những viên thuốc giả và những trái tim không còn biết đau

Lâm Trực@

Chúng ta đang sống trong một thời đại kỳ lạ. Một thời đại mà những viên thuốc giả có thể đi xuyên qua cả hệ thống kiểm nghiệm, vượt qua mọi lằn ranh đạo đức, chui vào cơ thể của người bệnh như một kẻ lạ mặt khoác áo bác sĩ. Một thời đại mà những lọ mỹ phẩm giả có thể nằm ung dung trong túi xách của một cô gái thành thị, ngồi trước gương mỗi sáng và tin rằng nhan sắc là điều có thể làm giả mà không cần phải chịu trách nhiệm. Một thời đại mà trái tim con người không còn biết đau, dù sự giả dối đã bước vào từng ngóc ngách của đời sống, từng bữa ăn, giấc ngủ, viên thuốc, miếng dán vết thương.

Người Việt Nam, suốt bao đời, vẫn được ca ngợi là sống giàu lòng nhân ái, thương người như thể thương thân. Nhưng hôm nay, điều khiến tôi lo lắng nhất không phải là có bao nhiêu viên thuốc giả đang trôi nổi trên thị trường, mà là có bao nhiêu trái tim thật sự còn biết đau khi nhìn thấy người khác uống nhầm một viên thuốc dởm, bôi một lớp kem trộn, hay dính phải một loại mỹ phẩm không rõ nguồn gốc?

TP.HCM vừa kết thúc ba tuần truy quét hàng giả trong lĩnh vực y tế. Kết quả: hơn 100 cơ sở bị kiểm tra, hàng trăm sản phẩm bị thu giữ, tiền phạt lên đến hàng chục tỷ đồng. Đó không chỉ là con số, mà là sự lên tiếng đanh thép của pháp luật và đạo lý. Đó là một phần thực hiện tinh thần của Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, là hồi đáp mạnh mẽ trước những chỉ đạo của Chính phủ về tăng cường quản lý thị trường, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe nhân dân. Dẫu biết rằng cuộc chiến với cái giả không bao giờ đơn giản, nhưng sự vào cuộc quyết liệt của lực lượng chức năng, đặc biệt trong lĩnh vực y tế – lĩnh vực gắn với sinh mệnh từng con người – cho chúng ta niềm hy vọng rằng những giá trị thật vẫn còn được bảo vệ bằng cả trái tim và luật pháp.

Cái giả, như một loại virus xã hội, thích nghi và biến thể khôn lường. Nó không chỉ chui vào các “shop chính hãng” giả hiệu trên sàn thương mại điện tử, mà còn bám vào các khu phố người già, nơi những viên thuốc không nhãn mác được bán bằng nụ cười và lời quảng cáo “bác dùng rồi sẽ khỏe lắm”. Nhưng đáng lo hơn cả, là xã hội đang quen với cái giả, đang học cách sống cùng nó như thể đó là điều hiển nhiên, tất yếu. Và đó mới là ung thư thực sự.

Chúng ta không thể để cho cái giả trở thành một phần đời sống bình thường. Không thể để những livestream bán mỹ phẩm không kiểm định dắt lối người tiêu dùng bằng lời đường mật. Không thể để những người trẻ tin rằng một làn da trắng tức thì là điều nên trả giá bằng hóa chất không nguồn gốc. Nhưng càng không thể để những hành vi ấy lặp đi lặp lại mà không vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng.

Bởi vậy, cuộc chiến với hàng giả, thuốc giả không thể chỉ là của lực lượng chức năng. Đó phải là cuộc chiến của cả cộng đồng. Mỗi người dân phải trở thành một “trạm kiểm định” sống động, biết nhận diện đúng – sai, thật – giả, biết báo tin, phản ánh, và chủ động từ chối sự dối trá dù nó rẻ, nhanh hay tiện. Đó là khi ý thức tiêu dùng trở thành một thứ đạo đức xã hội, góp phần khôi phục lại những giá trị cốt lõi của văn hóa dân tộc – sống chân thật, tử tế, và nhân nghĩa.

Hơn bao giờ hết, chúng ta cần một cuộc cách mạng đạo đức và tri thức tiêu dùng, song hành với những quyết sách pháp luật nghiêm khắc và nỗ lực tổ chức lại thị trường. Cần một xã hội mà người làm ăn tử tế không còn thua thiệt, mà người tiêu dùng biết sợ cái giả như sợ bệnh dịch. Cần những người mẹ không mua thuốc ho trôi nổi cho con chỉ vì rẻ hơn ba nghìn đồng. Cần những người trẻ dũng cảm ngưng bôi kem trắng da cấp tốc khi chưa biết nó là gì.

Đừng chờ đợi ai khác lên tiếng thay mình. Sức mạnh tổng hợp chỉ có thể có được khi từng người dân, từng gia đình, từng tiểu thương, từng bác sĩ, từng cán bộ quản lý thị trường cùng phối hợp với các cơ quan chức năng, chứ không phải chống lại hoặc thờ ơ với họ. Đừng chỉ cổ vũ khi thấy nhà nước “ra quân”, mà hãy hành động để mỗi ngày là một ngày không gian dối.

Cái giả sẽ không thể chiến thắng nếu sự thật biết đi bằng đôi chân của lòng can đảm và bàn tay hợp tác. Pháp luật có thể trừng trị, nhưng chỉ có văn hóa trung thực mới có thể chữa lành. Chúng ta từng vượt qua chiến tranh, từng đói nghèo mà vẫn giữ được nhân phẩm. Cớ gì lại thua một viên thuốc dởm?

Tôi chỉ mong, trong những buổi họp dân, trong các nhóm chat của phụ huynh, trong từng quán cà phê, câu chuyện về “thuốc giả”, “kem giả”, “mỹ phẩm trôi nổi” không còn bị đẩy qua như một tin tức buồn hiển nhiên, mà được giữ lại, suy nghĩ, tranh luận và hành động. Đó chính là cách để những trái tim còn biết đau làm việc cùng với Nhà nước, cùng với pháp luật, cùng với tổ tiên mình để bảo vệ quyền được sống thật và sống tử tế.

Bởi thời đại này, điều nguy hiểm nhất không phải là thuốc giả. Mà là trái tim không còn biết đau khi nhìn thấy nó.